1. |
Manual bat
01:27
|
|||
|
Duela hamalau urte elkarrekin gertatu ginen mugaldean, Berako aduana zaharrean. Zimurtu zaigu pixka bat larruaren jantzia geroztik, eta buruko ilea bakandu. Nolanahi ere, musika eta literatura senidetzeko gogoak bildu gaitu berriz. Hirugarrenez.
Instrukzio-manual batetik atereak izan litezkeen galdemoduak etorri zaizkigu bisitan. Pozak, zalantzak eta minak berritu ditugu ezinbertzean, giza animalion mekanikaz galde egiten duten akordeak eta hitzak uztartzearekin batean.
Idomeni Grezia eta Mazedonia arteko mugaldean dagoela ikasi dugun egunetan hezurmamitu da pieza hibrido hau. Manual baten eta hamaika galdemoduren laguntzarekin.
|
||||
2. |
Bizitzeko inbentario
04:33
|
|||
|
Hizkuntza bat hiltzen den bakoitzean
munduak begi bat galtzen du,
gutunetako letrak doluminez jaunzten dira,
heriotzak mihia bahitzen digu.
Ez dut bizi nahi gure kaxa
non paratuko duten pentsatuz,
museoetako bitrina gardenek
begibakarreko nahiago gaituzten beldurrez.
Lurrari erauzten diote
oxigenoa anestesiarik gabe,
herri bat desagertzen den aldiro
birikak odoletan utzirik.
Bizitza bizitzeko inbentario bat
eskatu diot urte berriari:
arnasa, begiak, birikak, mihia.
Eta orbelak ez gaitzala estali udazkenean.
Hizkuntza bat hiltzen den bakoitzean
munduak begi bat galtzen du,
gutunetako letrak doluminez jaunzten dira,
heriotzak mihia bahitzen digu.
|
||||
3. |
Botika orizontala
04:37
|
|||
|
Lepoan musu eman eta ohartu zen:
“zauri ttikiak dituzu hor eta hemen”.
Ez dira aunitz, ez sobera handiak,
nire zati dira.
Marka bakoitzak badu bere izena,
gertatu dena nahiz gertatu ez dena:
Judit, Naiara, Silvia eta Arantza,
bide gala(ra)ziak.
Urteak pasatuta hasi naiz ulertzen
barrena isilik nola kexatzen den.
Agerian ditudan harramazka horiek
balaku gordinak gordetzen dituzte.
Ezpain busti haiek gidatu ninduten:
ostatutik haren etxera joan ginen.
Botika horizontala erakutsi zidan,
argi apalean.
Ohatzean geundela ohartu nintzen:
“zauri ttikiak dituzu hor eta hemen”.
Ez dira aunitz, ez sobera handiak,
bere zati dira.
Orain noizean behin gelditzen gara,
botika horizontala(re)n arrimu goxora.
Zauriak sendatzen dizkiogu elkarri,
gure gorputzen kimikaz, ekologikoki.
|
||||
4. |
Mapa
03:07
|
|||
|
Laua, gainean jarria deneko
mahaia bezain.
Haren azpian deus ez da mugitzen
ez irteeraren bila aritzen.
Haren gainean nire giza hatsak
ez du haize zurrunbilorik sortzen,
eta bakean uzten du
haren azalera guzia.
Bertako zabaldiak eta ibarrak beti dira berdeak,
bertako goi-ordokiak eta mendiak, horiak eta marroiak,
itsasoek nahiz ozeanoek urdin adiskidetsuko dirauten bitartean
bertako ertz urragarrietan.
Hemen dena da txikia, hurbila eta eskuragarria.
Azazkal puntarekin zapal ditzaket sumendiak,
poloak ferekatu eskularru lodirik gabe;
begiratu batekin besarka dezaket
edozein desertu
justu ondoan datzan ibai baten aldean.
Arbolatxo guti batzuek adierazten dituzte oihan zaharrak:
zaila litzateke bertan galtzea.
Ekialdera eta mendebalera,
ekuatorearen gainean eta azpian,
erabateko isiltasunez ereindako eremua;
eta hazi ilun bakoitzean
segitzen du bizitzen jendeak.
Hobi komunak eta ustekabeko hondamenak
iruditik kanpo daude.
Herrien mugak apenas dira ageri,
duda eginen bailuten izan edo ez izan.
Atsegin ditut mapak, gezurra diotelako.
Ez diotelako biderik ematen egia erasotzaileari.
Eskuzabaltasunez, umore on hutsez,
mundu honetakoa ez den
mundu bat zabaltzen didatelako.
|
||||
5. |
Etsaiak
04:43
|
|||
|
Larruaren kolorea ezberdina,
guri lana ebastera etorria?
edo eritasun bitxi batek jotako
sexu berekoen maitalea dena?
Bertze jainko baten adoratzailea
ala federik gabeko ateoa?
Edo lehengo tradizioen traidorea,
gizontasunaren usurpatzailea?
Aukeratu al duzu zure etsaia?
Barrena kiskaltzen dizun hautagaia?
Jasanezin eta gorrotagarri dena?
Halere, etsai handiena
maiz gure baitan gordetzen da.
Halere, etsai gaiztoena
Barneko mamu ezjakina da.
Familian, lanean, lagunen artean;
barkaezinak diren miseriengatik?
Eskuineko, ezkerreko edo inongo,
beroegi, hotzegi edo epelegi?
Ezagutu gabe eta kulparik gabe
Juzkatu eta aiseegi larrutzen dena,
Diru, etxe, lur ta ondasunengatik,
guztia daukana edo deus ez duena?
Aukeratu al duzu zure etsaia?
Barrena kiskaltzen dizun hautagaia?
Jasanezin eta gorrotagarri dena?
Halere, etsai handiena
maiz gure baitan gordetzen da.
Halere, etsai gaiztoena
Barneko mamu ezjakina da.
|
||||
6. |
Dena da botere kontua
02:04
|
|||
|
Nahi gabe eman dio guardasolaren puntarekin buruan. Bi aldiz eskatu dio barkamen zintzoa, eta bietan erregu tonua nabari-nabaria izan da. Segundo bakan batzuk nahiko gertatu dira zauritua zaurtzaile bihurtzeko. Zaurgarriki. Mila punta ziztakarik marrakatutako aurpegia utzi izana leporatu dio ozenki, guardasolarekiko kontaktuak oinaze fisikorik sortu ez badio ere. Botereak eman dio orduan ahotsa goratzeko ahala, bertzearen gainean ezartzeko eskubidea, ongizatearen izenean uxatzeko aukera:
“Segi zeure herrira. Hemen mina baizik ez duzue egiten eta. Baita guardasolarekin ere, redios!”
Burumakur aldendu da arabiar itxurako emakumea. Ihesi. “Dena da botere kontua”, pentsatu duzu une horretan. Zeren eta… emakumea arabiar itxurakoa ez balitz? Edota, arabiar itxurakoa emakumea ez balitz? Emakumea eta arabiarra izanik ere, gaztelaniaz solasean trebe moldatuko balitz? Erretorikoak dira arestiko galdera guztiok. Ederki ezagutzen dituzu haien erantzunak, bai eta horiek finki lotzen dituen hari petrala ere: dena da botere kontua… mundu zibilizatuan.
|
||||
7. |
||||
|
Beldurrak ez du barkatzen, adiskide.
Kosk, hozka eta ausiki eginen dizu,
bere nabala zorrotza sartu,
zirrikiturik kausitzen badu.
Bizkarra ez ezazu eman behin ere:
traizio makurrak ditu gogokoen.
Heriok bezala ezustea du maite,
agerian aritzeko debekurik ez badu ere.
Ez du lotsarik, ez errukirik:
esku bat eskainiz gero,
bi besoak hartuko dizkizu,
burua eta bihotza eraman aitzinetik.
Beldurrak ez du barkatzen, adiskide.
Egiozu kosk, hozka eta ausiki;
jakin dezala ongi zein haragitan
ez duen balio bere nabalaren legeak.
|
||||
8. |
Onddo bila
02:43
|
|||
|
Mendian barna joaki.
Onddo bila ibilki.
Iratze tartean, muga inguruan.
Saski hutsa, kani(be)ta garbia.
Patrol bat ikusi
Ta gu harrituak
eltzetzuak ari ziren
makurka onddo bila.
Urde aluak!
Saskia ongi betea.
H(ai)ek ez gintuzten ikusi
gordeka hurbiltzen
Isilik, polliki-polliki.
Onddo altxorra hamar bat metrora.
Eskuko frenoa kendu
bulkada ttiki bat
patrola maldan beheiti
eltzetzuak lasterka
Euren saskia gu(re)tzat
Behingoz, zerbitzu on bat.
|
||||
9. |
||||
|
Larre eta belaietan
aziendak nonahi zebiltzan,
borda guzietan bazen bizia
laborantzan.
Baratze eta landak
nehoiz ez ziren agortzen,
belar, iratze eta heiako lanik
ez zen finitzen.
Urteak pasatu ahala
aukerak urritu ziren
bordetako haurride andana
lan bila gan zen.
Urrun edo hurbilera
gehienak hegan kanpora
eta xahar batzuk gelditu ziren
hatsa galtzera.
Egun larre eta belai
sasiek janiko inguru
eta borda anitzen hondarrak
harri mukuru.
Burrunbaka, danbaka,
bazterrak soinu eta zauri
nahiago nuke mendia hobeki
maiteko balitz.
Gan ziren menditar zintzoek
egin bezala.
|
||||
10. |
Astro-H
02:54
|
|||
|
Pauso sendo bat eman du Japoniak unibertsoaren sekretuak deskubritzeko: Astro-H satelitea jaurti du espaziora, zeinak bere baitan x izpien detektagailua eta lau teleskopio baitaramatza. Zulo beltzak nahiz galaxien multzoak behatzeko lana eginen du sateliteak, eta 2016ko udaz geroztik hasiko omen dira zientzialariak eskala handiko datuak jasotzen.
Erantzunak topatu nahi dizkiote galdemodu nagusiei: Zer gertatu zen unibertsoaren sorreran? Nola sortu eta bilakatu dira galaxiak? Nola handiagotzen dira zulo beltzak eta zein da beren eragina inguruan?
Bitartean, indarrean dirau urkamendi bidezko zigor kapitalak japoniarrek gobernatzen duten irlan. Urkabea da presoa hiltzeko baliatzen den metodo bakarra. Zintzilik lepoa kraskatzea. Hamazazpi silabako haikuak idazten dituzte soka larriaren esperoan dauden kondenatuek, heriotzaren korridorearen zulo beltzean.
Inoiz ez didate hamazazpi pausok hainbertze estutu zintzurreko korapiloa.
Mortem timere crudelius est quam mori (Senecari egotzitako aipua)
|
||||
11. |
Parpailaren koplak
04:51
|
|||
|
Parpailaren koplak aditu nizkion eskaleari,
gitarra eskuan zuela doinutxo bat kantari:
“Kanta dezaket eta trankil erran
Euskal Herrian edo Ingalaterran
ahairean sos batzuk eskatuagatik
ez naizela itsutzen ni diruagatik”.
Errenta-aitorpenaz jardun zuen gogotik,
zergadunak bereizten dituenaren ildotik:
“Langile xumeak egiten dituen lanak
izaten dira aitortzeko moduko afanak.
Handikiak sakelak gero eta gizenago,
baina ogasuneko ilaran noiz ote dago?
Lotsagabe aritu zen ozenki kantatzen,
hipokrisia adostua akordeka kolpatzen:
“Zertan eta zerengatik da duinago
puta famatua puta anonimoa baino?
Guziek paratzen dugu gorputza salgai,
dotore usteko batzuek arima ere bai.”
Bi arau zabaldu kritikatu zituen zirtoka,
demokraziaren tabuak hasi ziren saltoka:
“Aizu, diruaz edo politikaz ez okertu,
zure botoa eta jornala ezin agertu!
Sekretuan edukitzea eskubide ona,
galdetzeak sortzen du ezinegona.”
Dirua da munduan erlijiorik santuena,
denen fedea mirakuluz berritzen duena:
“Parpailak elkartzen ditu kulturak,
hor-hemenka bedeinkatutako urak.
Ez gara deus sosen falta izanda,
hain da handia haren demanda!”
|
||||
12. |
Bi kopa bete
03:46
|
|||
|
Bi kopa bete agerian, mahai gainean;
desioak desio aurkitu du aitzinean.
Solas ozenik gabe, begiak mintzo konplize.
Ezpainek topa egin dute: orain, hemen, bien alde.
Elkar edaten hasi dire: ardo, gorri, heze.
Gauaren argiak ilunpean kulunkatu,
goizeko eguzkiak gosaria zerbitzatu.
Inork ez du etsi nahi, eskuak jostetan alai.
Ez gaitezen hotel honetatik inoiz atera,
oraindik badugu amesteko zinezko aukera.
Koparik ez mahai gainean,
desioak desio aurkitu du aitzinean.
|
||||
13. |
Hurrup!
04:14
|
|||
|
Gauaren oihanean,
iturrira bidean,
bizia hurrupaka edatera.
Gauaren babesean,
Ilargiaren menean,
hurrup eta klikean galtzera.
Hurrup adiskidetasun arnoari,
bai elkartasun sagarnoari ere,
eta osasunaren izpirituari ere hurrup!
Gauaren sasipean,
iturrira bidean,
Herioa hurrupaka aizkatzera.
Gauaren bihotzean,
Ilargia aitzinean,
hurrup eta klikean piztera.
Hurrup maitasunaren anisetari,
bai larruaren whisky zaharrari ere,
Eta askatasunaren izpirituari ere hurrup!
|
||||
14. |
||||
|
Harro nago neure miseriez
neure balentriez ez bezala:
hainbat gezur ttiki,
bizpahiru beldur handi,
noizbait koldar jokatu izana,
eta, akaso, oraindik papereratzen ez dakizkidan
bestelako zalantza batzuk.
Tira, mundua nola dabilen ikusita,
uste dut lasai esan dezakedala
neure barrenak
neure buruari
gorde nahi izaten dizkion tolesdura horiek
ez nautela miserable egiten, ez erabat behintzat.
Zertaz akusatu behar naute, bada:
besteek nahi bezalakoa ez izateaz?
nik neuk uste bezalakoa ez izateaz?
Baliteke.
Baina, kasu horretan zera argudiatuko nuke defentsan:
“kirol praktikatua da oso
nork bere kontzientziari
izkin egitea”.
Tamalez, miserable zikinez plazak
eta plazak beteko genituzkeela jakinik,
zintzo diot hemen
harro nagoela neure miseriez
neure balentriez ez bezala.
|
||||
15. |
Emazteki langilea
04:00
|
|||
|
Emazteki langilea zinen
Lana gogor bizkarrean
Emazteki langilea zara
Etxean edo kanpoan
Mundua mundu denetik
zurekin dago zorretan.
Bizitza erdia erditzen
Lana ez zen inoiz kezka
Hamabi ume hazita
Eginbeharrez gainezka
Eta baserrian
Besta e(g)unik ez ba
Ziztu baten bizitza
Partitu zen lasterka
Emazteki…
Zure baitako indarra
Ez da berdintzerik
Bizitzaren harri kozkorrak
Legar bihurturik
Beti kementsu
Lan ta lan laketurik
Zure ahalegina ordea
Ez da aski aintzat harturik.
Emazteki langilea zinen
Lana gogor bizkarrean
Emazteki langilea zara
Etxean edo kanpoan
Mundua mundu denetik
zurekin dago zorretan.
|
||||
16. |
||||
|
Lizunagoa eta zitalagoa da publizitate neutroa
inork ikusten ez dituen film horiek baino.
Okerrago daude terapiarik egiten ez dutenak
boluntarioki egiten dutenak baino.
Gurasoek laztan gehiago ematen diote sakelakoari
euren seme-alaba kuttunei baino.
Eskerrak gertatzen ez diren gauzak diren.
Beharrik halakorik ez dugun inoiz hemen.
Denetik jartzen dutela kantatzen duten irratiek
estilo bertsuko musika bera paratzen dute.
Munduko herritar agertzea maite duten horiek,
elebakar soilen dantza egiten dakite.
Gorputza osasun hutsagatik zaintzen dutenek
batez ere bertze begien estetika dute maite.
Eskerrak gertatzen ez diren gauzak diren.
Beharrik halakorik ez dugun inoiz hemen.
Zibilizazio aitzinatuaren eredu den Europan
diskurtso xenofoboek ederki dute funtzionatzen.
Erlijio guziekin izan beharreko errespetuak
mota guzietako ateoak ez ditu errespetatzen.
Ideologia oro balekoa dela pentsatzen duenak
ez daki sobera ongi zer ari den pentsatzen.
Eskerrak gertatzen ez diren gauzak diren.
Beharrik halakorik ez dugun inoiz hemen.
Lana egundaino galdu ez duten zenbaitzuek
bertze liga batean jokatzen dutela uste dute.
Gaitz larririk hurbiletik ezagutu ez duten hainbat
haragiaren gainbeheratik salbuetsiak direlakoan daude.
Normaltasuna konkistatua duten bikote frankok
betiko iraunen dielako uste ustela bizi dute.
Eskerrak gertatzen ez diren gauzak diren.
Beharrik halakorik ez dugun inoiz hemen.
|
||||
If you like Mugaldekoak, you may also like:
This Could Be Texas
by English Teacher
The UK upstarts' debut veers from sunny, psychedelic folk to bristling post-punk with reckless abandon without ever missing a beat.
go to album
Move To The Trees
by Winter McQuinn
Winter McQuinn mixes soft rock and psychedelic folk for a sound reminiscent of classic pop purveyors like Cut Worms and the Lemon Twigs.
go to album
The Canadian trio's knack for writing bangers plots a steady course through the maelstrom.
go to album
featured on Bandcamp Radio Apr 12, 2024
go to album
Backed by a rotating cast of collaborators, the Australian singer-songwriter refines her folk-tinged indie pop sound.
go to album
See the World on Fire
by the Ar-Kaics
On their first new record in six years, the Virginia garage punkers take on the end of the world with the requisite clang and clamor.
go to album
Habibi's garage minimalism has a bit of post-punk, bubblegum, and indie in its DNA, but remains something entirely, coolly their own.
go to album
